Antykoncepcja u psów i kotów jest tematem bardzo szerokim i nie sposób w jednym artykule omówić wszystkich jego aspektów. Postaram się przybliżyć problem kastracji i sterylizacji, tak aby każdy właściciel psa czy kota mógł podjąć właściwą decyzję.

Wiosną powszechnie już ogłaszane są tzw. „akcje sterylizacji” dlatego warto przyjrzeć się tematowi, który budzi tyle pytań i wątpliwości. Antykoncepcja u zwierząt towarzyszących takich jak psy i koty może być czasowa-odwracalna lub trwała-nieodwracalna.

Czasowa antykoncepcja polega na stosowaniu preparatów farmakologicznych podawanych w postaci tabletek, iniekcji lub implantów podskórnych i jest metodą odwracalną. Oznacza to, że jeśli nie podamy kolejnej dawki preparatu antykoncepcyjnego funkcje rozrodcze naszego zwierzęcia wrócą do swojej fizjologicznej aktywności.

Antykoncepcja trwała to antykoncepcja polegająca na poddaniu zwierzęcia zabiegowi chirurgicznemu, którego efektów nie da się już odwrócić. W przypadku samców - psów i kocurów - kastracja polega na usunięciu jąder, a w przypadku samic - suk i kotek - sterylizacja polega na usunięciu jajników i macicy, rzadziej tylko jajników. Wszystkie metody antykoncepcji mają zarówno wady jak i zalety. W tym artykule omówię temat sterylizacji i kastracji.

Jaką decyzję podjąć? Czyli wady i zalety?

Jedną z ważniejszych zalet sterylizacji i kastracji jest ograniczenie i kontrola rozrodu i populacji zwierząt. Nie musimy się martwić po zabiegu czy nasza kotka lub suczka nie wróci któregoś dnia z potomstwem. Zabiegi takie ograniczają możliwość wystąpienia chorób macicy i jajników, szczególnie często występującego ropnego zapalenia macicy samic, u samców natomiast chorób związanych z jądrami np. nowotworów jąder. W przypadku suk sterylizacja ogranicza również prawdopodobieństwo występowania guzów gruczołu mlekowego. Należy jednak pamiętać, że dzieje się to tylko w sytuacji kiedy sterylizujemy suczkę po pierwszej lub drugiej cieczce. Jeżeli poddamy zabiegowi zwierze starsze np. 4-5 letnie nie mamy już wpływu na to czy zmiany w gruczole mlekowym wystąpią czy też nie.

Kastracja i sterylizacja ograniczają z całą pewnością zachowania związane z okresem rujowym - ucieczki, włóczę- gostwo, znaczenie moczem, wokalizację, agresję samców w stosunku do innych samców. W przypadku agresji zwierząt, szczególnie psów, należy zawsze wziąć pod uwagę, że nie każde zachowanie agresywne jest związane z okresem rujowym, hormonami płciowymi i pobudzeniem seksualnym. Niejednokrotnie konieczna jest w takich przypadkach konsultacja i terapia behawioralna, która dopiero może wykluczyć problem. W sytuacji gdy mamy wątpliwości co do kastracji psiaka i jej efektów można zastosować implant podskórny, czyli czasową kastrację farmakologiczną, którego działanie trwa 6 miesięcy. Dopiero po upływie tego czasu, jeśli będziemy zadowoleni z efektów działania leku w implancie, możemy podjąć ostateczną decyzję co do kastracji chirurgicznej. Kolejną zaletą kastracji psów jest zapobieganie i leczenie łagodnego przerostu gruczołu krokowego.

A jakie wady?

Sam zabieg kastracji i sterylizacji wiąże się z pewnym ryzykiem, z ingerencją chirurgiczną w organizm zwierzęcia, znieczuleniem pacjenta. Dla części właścicieli jest to zdecydowaną wadą. Zminimalizować takie ryzyko można poprzez odpowiednie przygotowanie pacjenta do zabiegu, konsultację lekarską przed zabiegiem, badanie krwi i badanie kardiologiczne. Zawsze jednak trzeba mieć na uwadze komplikacje, które mogą wystąpić po każdym zabiegu chirurgicznym nie tylko po zabiegu sterylizacji czy kastracji.

Sterylizacja suk może spowodować nietrzymanie moczu. Dotyczy to częściej suk ras większych i jest związane z deficytem hormonów płciowych. Obecnie są dostępne leki, które w bardzo wielu przypadkach niwelują ten problem. Istnieje jednak konieczność stałego ich podawania.

Suki poddane sterylizacji pediatrycznej, czyli bardzo wczesnej, w wieku około trzech miesięcy, mogą mieć kłopoty ortopedyczne co jest związane z wpływem braku hormonów płciowych - estrogenów na wzrost kości długich koń- czyn. Również wczesna sterylizacja suk może mieć wpływ na zmiany w obrębie sromu. Wczesne kastracje kocurków mogą natomiast spowodować zrost prącia z napletkiem. Zawsze po zabiegu sterylizacji czy kastracji należy kontrolować przyrost masy ciała. Niezbędne jest stosowanie karm dedykowanych psom i kotom po takich zabiegach. Istotne jest również podawanie karmy w ilości odpowiedniej do prawidłowej masy ciała. Przeciwnicy kastracji i sterylizacji uważają, że zabiegi te zwiększają możliwość wystąpienia pewnych grup nowotworów u psów. Nie ma jednak badań, które w 100%, bez zastrzeżeń można przyjąć za pewnik.

Często są przeprowadzane na grupach zwierząt w różnym wieku, różnych ras i trudno je odnieść do całej populacji psów. Nie ma jednej, idealnej metody antykoncepcji dla psów i kotów. Zawsze należy ją dostosować do konkretnego przypadku zwierzęcia, uwzględniając gatunek, rasę, wiek, stan zdrowia, oczekiwania właściciela i powody, dla których chce on zastosować antykoncepcję.

Warto skonsultować się z prowadzącym lekarzem weterynarii, który znając swojego pacjenta pomoże wybrać najlepsze rozwiązanie, rozwieje wątpliwości, wytłumaczy jakie badania należy wykonać przed zabiegiem, jak przygotować pacjenta do samego zabiegu i na czym będzie polegać opieka pooperacyjna.

Anna Golec

lekarz weterynarii

specjalista chorób psów i kotów 7